بیماریهای زیادی مانند: فشارخون، نارساییهای قلبی، بیخوابی و افسردگی حاصل فشارهای بیش از اندازهای هستند که هرکدام از ما روزانه با آنها دست و پنجه نرم میکنیم. اضطراب و استرس محیط کار و فعالیت ممکن است به وضعیت بدتر مانند اعتیاد به موادمخدر یا تفریحات غیرسازنده منجر شود، از اینرو تمرین خنده به فواصل زمانی در روز باعث میشود اکسیژن بیشتری به مغز برسد و با آزاد شدن هورمونهای انرژیزا در بدن، فرد احساس آرامش بیشتری کند و راندمان کاری بالا رود.
خنده از دو قسمت تشکیل شده است که یکی به حالت صورت و دیگری به صدایی که تولید میشود اطلاق میشود. وقتی ما میخندیم، مغز دستور این عملها را صادر میکند و اگر شدیدتر بخندیم، دستوراتی برای تکان خوردن دستها و پاها نیز صادر میشود. هنگام خنده 15 ماهیچه صورت به حرکت درمیآیند که مهمترین آنها مکانیزم حرکت لبهای بالاست.
ماهیچههای حلق شما دچار انقباض میشوند و به همین علت شما دچار بریده نفس کشیدن میشوید. همه خندهها از یکی از صداهای ها- ها-ها یا هو- هو- هو پیروی میکنند و امکان ندارد فردی بتواند با ترکیب این دو صدا بخندد.
زمانی که یک مطلب خندهدار (جوک) میشنویم، قشر خاکستری نیمکره چپ شروع به آنالیز کلمات میکند. کمی طول نمیکشد که عمده فعالیتهای مغز به لوب فرونتال معطوف میشود که مرکز احساسات و عواطف مغز است. لحظاتی بعد نیمکره راست هم شروع به بررسی دادههایی میکند که از طریق سیستم ارتباطی بین نیمکرهای دریافت کرده است تا معنی جوک را بفهمد. چند صدم ثانیه قبل از اینکه شروع به خندیدن کنید در لوب اکسپیتال مغزتان که پردازش اطلاعات حواس را بهعهده دارد امواج مغزی بهشدت افزایش مییابند.
نوسانات امواج دلتای مغز در این زمان به اوج خود میرسند و دقیقاً بعد از این وضعیت شروع به خندیدن میکنید. تمام اینها که چند صدم ثانیه بیشتر زمان نمیبرد، معادل زمان افتادن یک دو ریالی است.
محققان معتقدند که در بدن انسان یابندههایی وجود دارد که خنده را تشخیص میدهد و باعث ادامه یافتن آن میشود. از نظر آنها خنده یک عکسالعمل کاملاً ناخودآگاه است.
علل روانشناختی خنده
1- نشانه اعتماد به دیگران
2- تقویت روابط اجتماعی
3- اجتناب از درگیری و برخورد
4- ایجاد صمیمیت
5- خنده گویای پذیرش و تعاملات مثبت است
6- خنده بیانگر و اثباتکننده عضوی از یک گروه بودن است.
روانشناسان معتقدند که چون مقدار زیادی انرژی ذخیره شده و واپسزده روانی بهعلت شرایط مختلفی چون کنترل شدید محیط، حوادث اتفاقی و بازداریهای ذهنی راهی به بیرون پیدا نمیکنند از طریق خنده از ذهن و بدن تخلیه میشوند.
نقش خنده در سلامت جسمانی
سیستم ایمنی: تحقیقات علمی نشان میدهد در حالی که افسردگی به دستگاه ایمنی بدن در برابر بیماری آسیب میرساند خنده با کاهش کورتیزول، افزایش فعالیت سلولهای کاهنده در افزایش سیتوکنین، دستگاه ایمنی را تقویت میکند. وقتی شخص میخندد وجودش از احساساتی مثل: گرما، رهایی و سرحالی آکنده میشود و اینها همان احساساتی هستند که دربردارنده مفهوم احساس سلامتیاند. پژوهشگران سوئیسی معتقدند که پس از هر خنده و یا فعالیت شادی بخش تا نیم ساعت قدرت دفاعی بدن بیشتر میشود. در بدن افراد شاد، ایمنوگلوبولین که از عوامل دفاعی بدن است، بیشتر تولید میشود. این ماده بدن را در برابر عفونتهای تنفسی محافظت میکند.
ضربان قلب با خنده افزایش یافته و در این صورت اکسیژنگیری مغز هم بیشتر شده و شخص احساس آرامش روحی و جسمی بیشتری میکند.
ورزش: خنده یکی از مهمترین ورزشهاست. هیچ ورزشی نمیتواند مثل خنده بیشتر عضلات بدن را به جنبش درآورد. یک دقیقه خندیدن برابر با 40 مرتبه نفس کشیدن است.
همچنین روزانه ۱۵ دقیقه خندیدن بخش زیادی از منافع حاصل از پیادهروی صبحگاهی را در بردارد.
دانشمندان انگلیسی بعد از سالها تحقیقات به این نتیجه رسیدند که یک دقیقه از ته دل خندیدن معادل 45 دقیقه ورزش، انسان را سر حال میآورد.وقتی که از ته دل میخندید، عضلات اندامها و دیگر عضلاتی که در خندیدن شرکت ندارند، شل میشوند و استراحت میکنند. بعد از پایان خندیدن هم عضلاتی که در این پروسه شرکت داشتند شروع به استراحت و شل شدن میکنند؛ یعنی فرایند ریلکس شدن عضلانی در دو مرحله اتفاق میافتد.
فشار خون: خنده در کنترل فشار خون نیز نقش دارد. اگرچه هنوز مکانیسم دقیق این قضیه مشخص نشده ولی بررسیها نشان داده است خنده باعث جلوگیری از پر فشاری خون میشود. دانشمندان دریافتهاند خانمها بیشتر از آقایان از فایده خنده سود میبرند.
اگر شما یک دقیقه بخندید، آن خنده، 45 دقیقه باعث آرامش شما میشود، خطر بیماری قلبی را از شما میگیرد و محرکی برای اشتها و هضم مواد غذایی خورده شده است.
سیستم تنفسی: خندیدن از ته دل بهطور مرتب باعث میشود ریههای شما بیشتر از هر وقت دیگر از هوا خالی شوند و این کار باعث تخلیه و تمیز شدن بهتر ریهها میشود.
انگار که چندین بار پشت سر هم نفس عمیق کشیده باشید. این حالت خصوصاً برای بیمارانی که آمفیزم دارند یا دیگر بیماریهای ریوی بسیار مفید است. جالب است بدانید کسی که میخنداند، بیشتر از شنونده، اثر مفیدی بر بدن خود به جای میگذارد.
کبد: هرگاه بخندیم، یکی از بزرگترین و مهمترین اندام بدنمان شروع به فعالیت میکند که کبد است. کبد مواد زائد را دور میریزد، مواد غذایی مازاد بر نیاز بدن را به شکل قند (گلیکوژن) در خود ذخیره میسازد، تا وقتی که بدن نیاز به انرژی داشت، قند را بسوزاند و تبدیل به انرژی کند و به خون تحویل دهد. همچنین کبد محل ذخیره پروتئینهای خون، ویتامینها و عناصر معدنی است.
وزن: محققان دانشگاه واندر بیلت معتقدند که خندیدن موجب سوختن مقداری از کالریهای بدن میشود و هر چه میزان و تعداد دفعات خندیدن بیشتر باشد، مقدار کالری که سوزانده میشود نیز بیشتر خواهد بود که این موجب کاهش وزن میشود.
خندیدن بهمدت 15 دقیقه در طول روز موجب کاهش وزن بدن تا 1.8 کیلوگرم در سال میشود.
پوست: خندیدن چین و چروک صورت را از بین میبرد و بهترین کرم برای پوست صورت است.
نکـاتی دیگر درباره خنده
1- صدای خنده متشکل از آواهایی است که در هر 210میلیثانیه تکرار میشوند.
2- انسانها بسته به اینکه درحضور چه فرد و یا افرادی هستند بهطور متفاوتی میخندند.
3- مردها هنگامی که در کنار یکدیگرند، با خندیدن دوستی و رفاقت خود را ابراز کرده و روحیه رقابتجویانه میان خود را تعدیل میبخشند.
4- حداکثر فرکانس صوتی که مردها قادرند با خنده تولید کنند 1200 هرتز است، اما زنان قادرند فرکانسی تا 2000هرتز تولید کنند.
5- خنده همواره پس از مکث در پایان جملات و عبارات خندهدار روی میدهد.
6- کودکان 300 بار در روز و بزرگسالان بهطور متوسط 17بار در روز میخندند.
7- 80 درصد خندهها در پاسخ به جوک و لطیفه نیست. اغلب خندهها هنگام خداحافظی و یا خوشامد گویی و سلام کردن روی میدهند.
8- زنان 126 درصد بیشتر از مردان میخندند و دختران هم بیش از زنان.
9- صدای خنده زنان آهنگینتر از صدای خنده مردان است. خنده دختران را مقایسه کنید.
10 - قدرت یادگیری را افزایش میدهد. در بسیاری از کلاسهای درسی و آموزشی، خندیدن و خنداندن یادگیری را بیشتر میکند.
11- گاهی اوقات در حالتهای شدید خنده مجراهای اشکی شما هم وارد کار میشوند و در حالی که شما از شدت خنده دهان خود را برای گرفتن اکسیژن بیشتر باز و بسته میکنید صورتتان هم از اشک خیس میشود و حتی رنگ چهرهتان به قرمز تغییر میکند و صداهای عجیبی نیز تولید میکنید.
12 - تحقیقات دیگر نشان میدهد که خنده در زمانی که در یک گروه هستید، 30 برابر زمانی است که شما تنها مثلاً جلوی تلویزیون نشستهاید.
13 - در اثر خندیدن، نوعی ماده شیمیایی خاص سیستم عصبی به نام «آندروفین» تولید میشود که در شخص، اعتماد به نفس و سرخوشی ایجاد میکند.
پژوهشهای دیگر روی خندیدن نشان میدهد که انسانها به وسیله خنده، درد را بیشتر تحمل میکنند به این دلیل که خنده ترشح آندروفینها را زیادتر میکند و آندروفینها کشندههای طبیعی درد در بدن هستند.
در واقع «آندروفین» مادهای مشابه مرفین است که در بدن ساخته میشود. مقدار این ماده در خون، در اثر ورزش و فعالیتهای نشاطآور بالا میرود.
14- خنده، گنجایش ریه را بالا میبرد و باعث میشود اکسیژن بیشتری وارد خون شود بنابراین بیماریهای ریوی مثل برونشیت را از بین میبرد و میزان قند خون را کم میکند.